Trong thế giới kinh doanh hiện đại, việc hiểu rõ về nhãn hiệu và bản quyền là vô cùng quan trọng. Hai khái niệm này không chỉ giúp bảo vệ tài sản trí tuệ mà còn tạo ra lợi thế cạnh tranh cho doanh nghiệp. Trong bài viết này, chúng ta sẽ đi sâu vào sự khác biệt giữa nhãn hiệu và bản quyền, cùng với các trường hợp áp dụng thực tế.

Nhãn hiệu là gì?

Nhãn hiệu là dấu hiệu dùng để phân biệt hàng hóa, dịch vụ của các tổ chức, cá nhân khác nhau.

Nhãn hiệu có thể là một biểu tượng, tên gọi, hoặc thiết kế dùng để phân biệt hàng hóa hoặc dịch vụ của một doanh nghiệp với những doanh nghiệp khác. Nhãn hiệu có thể bao gồm tên thương mại, logo, hình ảnh hoặc slogan.

Mục tiêu của nhãn hiệu là xây dựng nhận diện thương hiệu và tạo lòng tin từ khách hàng.

Ví dụ thực tế

Tại Việt Nam, một ví dụ điển hình về nhãn hiệu là thương hiệu Vinamilk. Logo và tên gọi của công ty này đã trở thành biểu tượng quen thuộc trong tâm trí người tiêu dùng. Khi người tiêu dùng nhìn thấy logo Vinamilk, họ ngay lập tức liên tưởng đến chất lượng sản phẩm mà công ty cung cấp.

Bản quyền là gì?

Bản quyền là quyền pháp lý mà tác giả có đối với các tác phẩm văn học, nghệ thuật và khoa học của mình. Quyền này bao gồm quyền nhân thân và quyền tài sản, cho phép tác giả kiểm soát việc sử dụng và khai thác tác phẩm của mình.

Ví dụ thực tế

Một ví dụ nổi bật về bản quyền là tác phẩm âm nhạc của ca sĩ Sơn Tùng M-TP. Mọi bài hát mà anh sáng tác đều được bảo vệ bởi bản quyền, nghĩa là không ai có thể sao chép phát tán hay sử dụng mà không có sự cho phép của anh.

Sự khác biệt chính giữa nhãn hiệu và bản quyền

1. Đối tượng bảo vệ

• Nhãn hiệu bảo vệ các yếu tố nhận diện thương hiệu như tên gọi, logo và slogan, các thiết kế đặc trưng, âm thanh đặc trưng liên quan đến thương hiệu,…
• Bản quyền bảo vệ các tác phẩm sáng tạo như tác phẩm văn học, nghệ thuật, âm nhạc, điện ảnh, khoa học, phần mềm và bao gồm cả các thiết kế kiến trúc, bản vẽ xây dựng,..

2. Thời gian bảo vệ

• Nhãn hiệu: Giấy chứng nhận đăng ký nhãn hiệu có hiệu lực từ ngày cấp đến hết 10 năm kể từ ngày nộp đơn. Sau khi hết thời hạn 10 năm, chủ sở hữu có thể thực hiện thủ tục gia hạn nhiều lần liên tiếp, mỗi lần gia hạn thêm 10 năm. Điều này có nghĩa là nếu bạn duy trì việc gia hạn đúng hạn, nhãn hiệu của bạn có thể được bảo hộ mãi mãi.
• Bản quyền: Thời hạn bảo hộ bản quyền được quy định như sau:Quyền nhân thân

  Quyền nhân thân bao gồm quyền được ghi tên, bút danh, bảo vệ sự toàn vẹn của tác phẩm và không bị sửa đổi, cắt xén mà không có sự đồng ý của tác giả. Những quyền này được bảo hộ vô thời hạn.

  Quyền tài sản

  Tác phẩm văn học, nghệ thuật: Được bảo hộ suốt cuộc đời tác giả và 50 năm sau khi tác giả qua đời.

  Tác phẩm điện ảnh, nhiếp ảnh, mỹ thuật ứng dụng, tác phẩm khuyết danh: Được bảo hộ trong 75 năm kể từ khi tác phẩm được công bố lần đầu tiên.

  Tác phẩm chưa công bố: Nếu tác phẩm chưa được công bố trong vòng 25 năm kể từ khi được định hình, thời hạn bảo hộ là 100 năm kể từ khi tác phẩm được định hình.

  Quyền liên quan đến quyền tác giả

  Quyền của người biểu diễn: Được bảo hộ trong 50 năm kể từ năm tiếp theo năm cuộc biểu diễn được định hình.

  Quyền của nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình: Được bảo hộ trong 50 năm kể từ năm tiếp theo năm công bố hoặc 50 năm kể từ năm tiếp theo năm bản ghi âm, ghi hình được định hình nếu chưa được công bố.

  Quyền của tổ chức phát sóng: Được bảo hộ trong 50 năm kể từ năm tiếp theo năm chương trình phát sóng được thực hiện.

3. Cách thức đăng ký

• Để đăng ký nhãn hiệu, bạn cần nộp đơn lên cơ quan nhà nước có thẩm quyền (ví dụ: Cục Sở hữu trí tuệ Việt Nam).
• Đối với bản quyền, bạn không cần phải đăng ký để được bảo vệ vì quyền tác giả phát sinh từ thời điểm tác phẩm được sáng tạo và thể hiện dưới một hình thức vật chất nhất định. Điều này có nghĩa là ngay khi tác phẩm được tạo ra và tồn tại dưới dạng có thể nhận biết được (ví dụ như viết ra giấy, lưu trữ trên máy tính, hoặc ghi âm), quyền tác giả sẽ tự động phát sinh mà không cần phải đăng ký. Tuy nhiên, việc đăng ký sẽ giúp bạn chứng minh quyền sở hữu dễ dàng hơn trong trường hợp phát sinh tranh chấp. (nộp đơn đăng ký tại Cục bản quyền tác giả).

Trường hợp áp dụng nhãn hiệu và bản quyền

Trường hợp áp dụng nhãn hiệu

Một công ty muốn xây dựng thương hiệu riêng cho sản phẩm của mình sẽ cần phải đăng ký nhãn hiệu để tránh việc bị sao chép hoặc bị nhầm lẫn với các sản phẩm khác trên thị trường. Chẳng hạn, nếu bạn kinh doanh nước giải khát mang tên “Fresh Drink”, việc đăng ký nhãn hiệu sẽ giúp bạn bảo vệ tên gọi này khỏi những đối thủ cạnh tranh.

Trường hợp áp dụng bản quyền

Nếu bạn là một nhà văn viết sách hoặc một nghệ sĩ sáng tác âm nhạc, việc hiểu rõ về bản quyền rất quan trọng để đảm bảo rằng tác phẩm của bạn không bị sao chép trái phép. Ví dụ, nếu một nhà xuất bản muốn in cuốn sách của bạn, họ cần phải có sự đồng ý từ bạn thông qua hợp đồng chuyển nhượng bản quyền. Nếu một người muốn sử dụng bài hát của bạn để trình diễn, họ phải cần có sự đồng ý từ bạn, nếu không bạn có thể khởi kiện họ ra tòa và đòi bồi thường để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho mình.

Kết luận

Việc phân biệt rõ ràng giữa nhãn hiệu và bản quyền không chỉ giúp bạn hiểu cách thức bảo vệ tài sản trí tuệ mà còn hỗ trợ trong việc phát triển chiến lược kinh doanh bền vững. Hãy luôn nhớ rằng cả hai đều đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng thương hiệu và bảo vệ tài sản trí tuệ của bạn.

Anh Thư